گنج یابی، حفاری و کشف آثار تاریخی در گفت‌وگو با فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی خراسان رضوی
تعداد حفاران دستگیر شده امسال در استان خراسان رضوی به ۴۴ نفر رسیده است.
علی بابازاده | شهرآرانیوز؛ نفسش بالا نمی‌آمد. وقتی زیر پایش را نگاه کرد و درختان را به اندازه یک بند انگشت دید، چشمانش سیاهی رفت؛ البته مسیری که در نصف روز بالا آمده بود، فقط یک سوم از مسیر پیش رویش بود. او کسی نبود که در راه رسیدن به رؤیایش پا پس بکشد. مرد جوان با این تصور که انگار دارد دنبال گله گوسفندش می‌دود، عزمش را جزم کرد و به سختی دستش را به تخته سنگ بزرگی رساند تا بتواند خودش را بالا بکشد، اما برخلاف تصورش ناگهان سنگ از جا کنده شد و به پایین کوه سقوط کرد. مرد کمی ترسیده بود و با چشم تا جایی که می‌توانست، به سنگ بزرگ خیره ماند. اما این واقعه نیز نتوانست او را از گنجی که در قله کوه مدفون شده بود، منصرف کند. بعد از افتادن سنگ دوباره نگرانی‌های روز‌های قبل همچون موریانه به مغزش هجوم آورد.
او به این فکر کرد که اگر آن فردی که به ازای دادن آدرس گنج خواسته او را سرکیسه کند، تکلیف ۴۰۰ میلیون تومان پول بی زبانی که برای آن گله گوسفندش را فروخته است، چه می‌شود؟ چوپانِ دیروز و گنج یاب امروز، دوباره بر خود مسلط شد و تلاش مذبوحانه اش برای رسیدن به قله را از سرگرفت؛ اما تاریکی ناگهانی کوهستان به او فهماند که برای بیرون کشیدن گنج باید از کاربلد‌ها کمک بگیرد و برای همین راه نزول را پیش گرفت تا هنوز شب نشده، به زمین برسد.
او که از اهالی یکی از روستا‌های تربت حیدریه بود و حالا باید در منطقه میامی دنبال گنج می‌گشت، با پرس وجو به فردی در تهران رسید که می‌توانست با دوربینی حفره‌ها را شناسایی و داخل آن را تصویربرداری کند. او درنگ نکرد و از این فرد خواست تا به منطقه بیاید؛ غافل از اینکه این بروبیا‌ها برایش گران تمام می‌شود و اهالی روستا‌های اطراف که به این افراد مشکوک شده بودند، موضوع را به پلیس اعلام خواهند کرد و در ادامه گروهی از مأموران یگان حفاظت میراث فرهنگی خراسان رضوی روی سرش حاضر شده و با دستگیری این فرد، رؤیای یافتن گنج برایش سراب خواهد شد.
این تنها یکی از ده‌ها پرونده دستگیری حفاران و جست وجوگران گنج در استان بود که روی میز سرهنگ سید علی باقری، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی خراسان رضوی، گشوده شده است؛ موضوعی که ما را راهی ساختمان یگان حفاظت میراث فرهنگی خراسان رضوی در بوستان کوهسنگی کرد تا از کم و کیف گنج یابی و کلاهبرداری‌ها در این حوزه مطلع شویم.
این روز‌ها تبلیغات زیادی در فضای مجازی با محتوای یافتن گنج، سکه و... دیده می‌شود، آیا این‌ها صحت دارد؟
متأسفانه عده‌ای سودجو در فضای مجازی، از ناآگاهی شهروندان سوء استفاده می‌کنند تا آن‌ها را به دام خود بیندازند. این درحالی است که تمام تبلیغات شبکه‌های اجتماعی کلاهبرداری است و بیشتر شهروندان به دلیل ناآگاهی، در دام شیادان می‌افتند.
آیا امکان کشف گنج و یافتن آثار تاریخی به صورت قانونی از سوی شهروندان وجود دارد؟
هرگونه حفاری به قصد کشف اموال فرهنگی و تاریخی که بدون هماهنگی باشد، برابر ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی، جرم تلقی می‌شود و علاوه بر ضبط و مصادره اموال، مرتکب به حبس از یک سال تا سه سال محکوم خواهد شد.
یعنی اگر فردی در ملک خودش نیز هنگام گودبرداری و حفاری، آثار تاریخی کشف کند، نمی‌تواند مالک آن باشد؟
قانون گذار در فصل ۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) مواد ۵۵۸ تا ۵۶۸ تبعات تخریب اموال تاریخی و فرهنگی را در نظر گرفته است. اشخاص تحت هر عنوانی مجاز به استخراج گنج و آثار باستانی نیستند و چنانچه شخصی هنگام پی کنی ساختمان یا گودبرداری ملک خود به آثار باستانی برسد، مجاز به برداشتن آن نیست و بلافاصله باید مراتب را به اطلاع اداره میراث فرهنگی استان یا شهرستان محل سکونت خود برساند تا کارشناسان با نظارت و تخصص کافی اقدام به استخراج آن کنند؛ البته در پایان به مالک زمین برابر قانون درصدی به عنوان پاداش اختصاص خواهد یافت.
آیا وجود یک تا سه سال حبس می‌تواند جلوی فرد را در برابر وسوسه قیمت بالای آثار باستانی بگیرد؟
مجازات‌های قانونی صادرشده در حوزه میراث فرهنگی، به نظر می‌رسد که بازدارندگی کامل را ندارند. مسئولان قضایی باید به این مسئله توجه بیشتری داشته باشند؛ زیرا بسیاری از اشیای باارزش فرهنگی از ایران خارج شده و در کشور‌های بیگانه نگهداری می‌شوند.
پس معتقدید که قوانین فعلی نمی‌تواند از آثار باستانی محافظت کند.
همکاران ما زحمات زیادی می‌کشند و پرونده‌های متعددی نیز در این زمینه تشکیل شده است؛ اما در صورت نبود مجازات‌های مؤثر، سودجویان مجدد به تخلفات خود ادامه خواهند داد که این امر تهدیدی جدی برای میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شود. در این راستا خواستاریم تا مجازات‌های بازدارنده تری برای مجرمین در نظر گرفته شود.
امروز از تمام آثار باستانی استان محافظت می‌شود؟ چرا میراث فرهنگی خودش برای کشف تمام آثار تاریخی اقدام نمی‌کند؟
کاهش کشفیات آثار باستانی در استان ناشی از کمبود امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی است. با وجود نزدیک به ۲ هزار اثر باستانی ثبت شده در استان، سرکشی و حفاظت از این آثار نیازمند وجود امکانات و تجهیزات مناسب است.
باارزش‌ترین کالای کشف شده از قاچاقچیان یا حفاران چه بوده است؟
بحث سکه‌های باستانی دوره‌های ایلخانی، سلجوقی و هخامنشی که در همین اواخر کشف شده، مهم‌ترین کشفیات ما بوده است.
کدام مناطق تاریخی بیشتر در تیررس حفاران است؟
نمی‌توان یک جای ثابت را معرفی کرد. در استان فضا‌های متفاوتی وجود دارد و پراکنده هستند.
آیا تمام دستگاه‌های فلزیاب غیرمجاز هستند و به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند؟
خیلی از دستگاه‌های فلزیاب، در داخل کشور تولید می‌شود و البته از جا‌های دیگر نیز اگر وارد شود، درمجموع همه این‌ها غیرمجاز هستند.
امسال چند دستگاه فلزیاب در استان کشف کرده‌اید؟
درمجموع امسال ۳۳ دستگاه فلزیاب در استان کشف کرده‌ایم که این تعداد پارسال هجده دستگاه بود و این کشفیات ۸۳ درصد رشد داشته است.
امسال حفاران به چند اثر باستانی خسارت وارد کرده‌اند؟
خوشبختانه امسال با اقدامات پیشگیرانه انجام شده در این حوزه ۵۲ درصد کاهش داشتیم. سال گذشته هفده مورد تخریب و خسارت آثار را داشتیم و امسال این موضوع به هشت مورد رسیده است.
چند حفاری غیرمجاز از ابتدای سال کشف کرده‌اید؟
تعداد حفاری‌های غیرمجاز، نسبت به پارسال ۷ درصد کاهش داشته است. کشفیات پارسال ما ۳۹ مورد بود که امسال به ۳۶ حفاری رسیده است.
چند نفر در این زمینه دستگیر شده‌اند؟
دستیگری حفاران، امسال در بازه زمانی ده ماهه ۱۲ درصد افزایش داشته و پارسال در همین مدت مشابه، ۳۹ نفر دستگیر شدند که امسال به ۴۴ نفر رسیده است.
چه میزان از این افراد کشفیات آثار باستانی داشته‌اید؟
در کشفیات آثار باستانی با کاهش ۹۰ درصدی روبه رو بوده‌ایم. پارسال ۴۸۱ اثر کشف کردیم که امسال به ۱۱۸ مورد رسیده است. همچنین در حوزه سرقت آثار باستانی، امسال به نسبت سال گذشته ۴۰ درصد کاهش داشته‌ایم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
